Klimatyzacja a zdrowie
Pojęcie bioaerozol oznacza fragmenty tkanek roślin, pancerzyki zwierząt, pyłki roślin, bakterie oraz grzyby – zarówno w postaci komórek wegetatywnych, jaki i form przetrwalnych, a także mykotoksyny i endotoksyny, egzoenzymy oraz fragmenty ścian komórkowych (Jones 1998; Baron i Willeke, 2001). Rozmiary cząstek bioaerozolu zawierają się w przedziale od 0,02 µm do 100 µm (Cox i Wathes, 1995). Mogą one również tworzyć skupiska i przytwierdzać się do innych cząstek, takich jak: pyły, drobiny wody i śliny, pyłki roślin w efekcie czego powstają kompleksy o znacznie większych rozmiarach (Wake i wsp., 1995; Górny i wsp., 1999).
Bioaerozol obecny w pomieszczeniach pochodzi przede wszystkim z układu oddechowego i odzieży samych użytkowników pomieszczeń, ale jego źródłem mogą być również elementy instalacji klimatyzacyjno-wentylacyjnej takie jak: filtry, osady z przewodów rozprowadzających powietrze, czy woda z nawilżaczy.
Filtry powietrza, w czasie eksploatacji, zatrzymują pyły organiczne i nieorganiczne a wraz z nimi cząstki bioaerozolu. Cząstki organiczne zatrzymane na filtrach stanowią jednak dla mikroorganizmów źródło węgla, a wilgoć zawarta w przepływającym powietrzu – źródło wody. W tych warunkach drobnoustroje nie tylko przeżywają w materiale filtracyjnym, ale nawet znacznie zwiększają swoją liczebność. W konsekwencji prowadzi to do emisji mikroorganizmów z filtrów i wtórnego zanieczyszczenia uzdatnianego powietrza. Podobne zjawisko obserwuje się w przypadku osadów odkładających się w przewodach wentylacyjnych, ale najkorzystniejsze warunki do wzrostu bakterii i grzybów występują w elementach instalacji o najwyższej wilgotności, tj. w nawilżaczach i w komorach zraszania.
Kontakt z bioaerozoem może powodować nie tylko uczucie dyskomfortu, ale może też wywoływać reakcje alergiczne, zatrucia oraz infekcje dróg oddechowych, również o charakterze przewlekłym (astma). Najbardziej niebezpieczne dla zdrowia użytkowników pomieszczeń są pleśnie, ze względu na produkcję mykotoksyn oraz bakterie gramujemne wytwarzające endotoksyny. Właściwości infekcyjne posiadają wyłącznie żywe komórki; komórki martwe lub ich fragmenty mogą być przyczyną reakcji alergicznych o różnym nasileniu.
Wysoki poziom stężenia bioaerozolu w powietrzu wewnętrznym jest jedną z przyczyn występowania tzw. Syndromu Chorego Budynku (ang. Sick Building Syndrome – SBS). SBS definiowany jest przez WHO jako zjawisko, w którym ponad 30% użytkowników budynku odczuwa dyskomfort i skarży się na złe samopoczucie. Szacuje się, że obecnie co trzeci budynek biurowy boryka się z tym problemem (Muszyński i Wojewódka, 2001).